Bir zamanlar 75 kuruşun tedavülde olduğu iddiası

HABER KAYNAĞI : https://teyit.org/analiz/bir-zamanlar-75-kurusun-tedavulde-oldugu-iddiasi

Sosyal medya kullanıcıları, bir zamanlar 75 kuruş değerinde madeni paranın tedavülde olduğunu iddia ederek hayatımızdan aniden çıkınca kimsenin fark etmediğini dile getirdi.

Bazı kullanıcılar bir zamanlar 75 kuruşun var olduğundan son derece eminken, bazıları da bu parayı hatırlayamamanın şaşkınlığı paylaştı.

75 kuruş hiçbir zaman tedavülde olmadı

Aslında böyle bir madeni parayı hatırlamamak çok normal, çünkü Türkiye’de 75 kuruş hiçbir zaman tedavülde olmadı. 

Türkiye’de bugüne kadar tedavülde olan paraları, Darphane’nin internet sitesindeki Cumhuriyet dönemi tedavül paraları listesinden teyit etmek mümkün. Darphane’de yer alan bilgiye göre, güncel olarak tedavüldeki madeni paralar içerisinde 1 kuruş, 5 kuruş, 10 kuruş, 25 kuruş, 50 kuruş ve 1 lira yer alıyor. 

Ancak Darphane’nin internet sitesinde, ne şimdi ne de Cumhuriyet tarihinin herhangi bir döneminde 75 kuruşun kullanıldığına dair bir bilgiye ulaşılamıyor.

Darphane’nin Cumhuriyet dönemi tedavül paraları listesinde, tedavülden kalkan paralara da ulaşmak mümkün. Örneğin 1960’ta tedavüle giren 2.5 lira, 1980’de tedavülden kaldırılmış.

Tedavülden kaldırılan paralar arasında da 75 kuruşun yer almaması, paranın bir zamanlar tedavülde olup daha sonra tedavülden kalkması ihtimalini de bertaraf ediyor.

Tedavüldeki her bir madeni paranın ön yüzünde, kendine özgü bir desen bulunuyor. Sosyal medyada paylaşılan 75 kuruş görseli, 25 kuruşun tasarımıyla birebir aynı. Dolayısıyla, 25 kuruş görselinin bilgisayar ortamında tahrif edilerek 75 kuruş görseli oluşturulduğu söylenebilir.

75 kuruş görseli Atomedya Reklam Ajansı'nın tasarımı

75 kuruş görseli, Atomedya Reklam Ajansı'nın imzasını taşıyan bir tasarım. Teyit'e konuşan Ajans yetkilileri, bu içerikle amacın insanların zihninde oluşan "anı tamamlama" etkisinin gerçek olup olmadığı ve bunun ne denli verimli hale getirilebileceğini görmek olduğunu söyledi.

Haber sitelerinin tasarıma yer vermesiyle birçok insanın "75 kuruşun" varlığını hatırladığını aktaran ajans yetkilileri, geçmişten gelen bir duyumu görsel hafıza materyali ile tamamlayarak yeni bir anı icat ettiklerini, böylece geçmişi kısmi de olsa yeniden hatırladık ve geliştirdiklerini ekledi.

Neden 75 kuruş “var gibi” hissediyoruz?

75 kuruş değerindeki madeni paranın gerçek olmadığını anlayan birçok kullanıcı olmasına rağmen, böyle bir para olduğuna emin olan kullanıcılar da az değildi. Peki, neden gerçekte hiç var olmayan bir parayı “varmış gibi” hissediyoruz?

Esasında buna, Mandela deniyor. Mandela etkisini kolektif olarak bir olayı yanlış hatırlama hali olarak tanımlayabiliriz. 

Bazen trolleme vaya hiciv amacıyla yapılan sahte haberler, insanların zamanla o olayın gerçekmiş gibi algılamasını sağlıyor. İnsanlar gerçekten olayın zihinlerindeki gibi olduğunu konuyla alakalı gazete yazısı okuduklarını veya fotoğraflarını gördüklerini dile getirerek anılarını delillendirdiklerini düşünseler de aslında bu anılar çoğu zaman gerçeği yansıtmıyor. 75 kuruşun bir zamanlar tedavülde olan bir madeni para olduğu iddiası da, Mandela etkisine bir örnek.